Alles over CAR-T-celtherapie

Choose your language

Wat is CAR-T-celtherapie?¹²³⁴

Een behandeling met CAR-T-cellen wordt gemaakt op basis van jouw eigen afweercellen. Deze worden gemanipuleerd zodat ze kankercellen beter kunnen aanvallen en opruimen.Jouw afweercellen die worden gebruikt, heten T-cellen. Dat zijn een soort witte bloedcellen, die belangrijk zijn bij het aanvallen en opruimen van bacteriën of van vreemde cellen in het lichaam. Voor de behandeling met CAR-T-cellen wordt een bloedafname gedaan om een deel van de eigen T-cellen uit het bloed te halen.

Daarna gaan ze naar een speciaal productiecentrum, waar ze worden 'geherprogrammeerd' tot CAR-T-cellen. Er wordt een stukje ingebouwd: chimere antigeenreceptor (CAR). Met dat stukje kunnen jouw T-cellen de kankercellen beter herkennen en aanvallen. Als de CAR-T-cellen klaar zijn, krijg je je eigen 'geherprogrammeerde' CAR-T-cellen opnieuw toegediend via een infuus.

De behandeling bestaat uit 5 stappen¹²

Dit overzicht zal je helpen te bepalen waar je je bevindt in jouw behandeltraject en laat je zien wat je kan verwachten in de loop van jouw behandeling.

Stap 1: De aferese

Tijdens de aferese worden T-cellen uit jouw bloed gehaald. Nadat je cellen zijn afgenomen, worden ze ingevroren en naar een productiecentrum gestuurd. Daar kunnen ze worden geherpgrogrammeerd.

Stap 2: De overbruggingsbehandeling

Het maken van jouw CAR-T-cellen duurt een paar weken. In de tussentijd moeten de artsen jouw ziekte onder controle houden. Dit doen ze met een zogenaamde 'overbruggingsbehandeling'. Dit is niet bij alle patiënten nodig.

Stap 3: De lymfodepleterende behandeling

Jouw lichaam heeft intussen alweer andere T-cellen aangemaakt. Voordat je je CAR-T-cellen terugkrijgt, moeten deze T-cellen worden vernietigd om plaats te maken voor je nieuwe CAR-T-cellen. Hiervoor wordt chemotherapie gebruikt.

Stap 4: Toediening van  de CAR-T-cellen

Je krijgt je eigen, geherprogrammeerde CAR-T-cellen toegediend. Dat gebeurt via een infuus, in een ader. Daarna word je zorgvuldig geobserveerd door het zorgteam.

Stap 5: De opvolging

Nadat je je CAR-T-cellen hebt teruggekregen, moet je minstens 4 weken in de buurt van het ziekenhuis blijven waar je werd behandeld. Normaal gezien word je gedurende een deel van deze eerste periode opgenomen in het ziekenhuis. Zo kan de arts controleren of de behandeling werkt. Ook kan de arts je behandelen wanneer je bijwerkingen krijgt.

Algemene informatie rond de behandeling¹²³

Wie komt in aanmerking voor deze therapie?

Of je geschikt bent voor CAR-T-celtherapie moet worden beoordeeld door een multidisciplinair team in een gecertificeerd CAR-T centrum. De samenvatting van de productkenmerken van elk CAR-T-celproduct, lokale richtlijnen, de medische voorgeschiedenis en fysieke toestand van de patiënt zijn belangrijke overwegingen bij deze beslissing. Net als ervoor zorgen dat alle geschikte zorg geregeld is.

Welke resultaten geeft deze behandeling?

Na onderzoek bij verschillende vormen van bloedkanker blijkt dat deze vaak zeer effectief kunnen zijn bij patiënten die al meerdere behandelingen hadden gehad en daar niet meer op reageerden. Bij een meerderheid van de deelnemers aan de studies werd gezien dat de CAR-T-cellen ervoor zorgden dat de kankercellen voor een langere periode geheel of gedeeltelijk verdwenen. Soms leidde dat tot genezing, in andere gevallen kwamen de kwaadaardige cellen na verloop van tijd weer terug.

Er worden nog altijd veel onderzoeken gedaan, bijvoorbeeld om beter te weten welke patiënten het meeste baat hebben bij een behandeling met CAR-T-cellen, op welk moment in het ziekteverloop, en hoe men de bijwerkingen zoveel mogelijk kan beperken.

Wat zijn de alternatieven?

Indien je niet in aanmerking komt voor een behandeling met CAR-T-cellen, of daar niet voor kiest, zijn er mogelijks nog andere behandelopties. Dat hangt van heel veel factoren af, bijvoorbeeld:

Hoeveel eerdere behandelingen heb je al gehad, en welke?
Hadden die behandelingen effect op je ziekte, en voor hoe lang?
Had je last van bijwerkingen, hoe lang en hoe ernstig?
Wat is je huidige fysieke conditie?
En natuurlijk: wat wil je zelf (binnen de bestaande mogelijkheden)?

Aarzel zeker niet om dit met je arts te bespreken als je graag wilt weten wat voor jouw situatie de behandelmogelijkheden zijn.

In het algemeen zouden dit mogelijke opties kunnen zijn:

Eén of meerdere geneesmiddelen die je nog niet hebt gehad
Eén of meerdere geneesmiddelen die je al hebt gehad en waar je voor langere tijd goed op reageerde
Een stamceltransplantie als je die nog niet hebt gehad, of als de ziekte daar initieel langdurig mee onder controle was
Alleen ondersteunende behandeling – enkel wat nodig en mogelijk is om zo comfortabel mogelijk te leven
Deelname aan een klinische studie

Wat zijn de bijwerkingen van deze therapie?

Er zijn enkele bijwerkingen die zich vaker voordoen en die specifiek zijn voor CAR-T-celtherapie. De bijwerkingen kunnen anders zijn afhankelijk van welke CAR-T-celtherapie je hebt gekregen. U wordt gehospitaliseerd of verblijft op maximaal 60 minuten van het CAR-T centrum tot 28 dagen na de infusie zodat u opgevolgd kunt worden voor bijwerkingen.

Cytokine release-syndroom (CRS) is een ontstekingsreactie en is de meest voorkomende complicatie na CAR-T-celtherapie. Het kan leiden tot koorts en orgaanfalen. CRS is een ernstige reactie van uw afweersysteem. Enkele kenmerken zijn:

Koude rillingen
Koorts (38°C of hoger, maar dit kan ook een teken van infectie zijn)
Uw hart klopt snel
U kunt moeilijk ademhalen
Uw bloeddruk is laag, dat kunt u merken aan duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd

Neurologische bijwerkingen kunnen zich ook voordoen na CAR-T-celtherapie. Symptomen kunnen onder andere verwarring, hoofdpijn en abnormale bewegingen zijn.

Immuun-effectorcel-geassocieerd neurotoxiteitssyndroom (ICANS)
ICANS is een ernstige reactie van uw afweersysteem. Dit zijn enkele kenmerken:

U voelt zich verward
U bent minder alert
U bent in de war: u weet niet waar u bent, u weet niet hoe laat het is, u herkent mensen niet meer goed
U voelt zich angstig
U heeft moeite met spreken of u spreekt onduidelijk
U heeft moeite met lezen en schrijven en het is lastig voor u om woorden te begrijpen

Wat is CAR-T-celtherapie?1234

De behandeling bestaat uit 5 stappen12