Dr. Roquet-Gravy:
Eczeem en psoriasis: verwant, maar toch verschillend

Rode vlekken die opeens opduiken en aanhoudende jeuk: psoriasis en eczeem zijn beide veelvoorkomende chronische huidaandoeningen die op elkaar lijken. Daardoor is het zonder medisch onderzoek soms moeilijk om het verschil te zien. Dokter Pierre-Paul Roquet-Gravy, dermatoloog in het Grand Hôpital de Charleroi, legt uit wat de verschillen zijn en waarop je moet letten.

Hoe kunnen mensen weten of hun symptomen wijzen op eczeem of psoriasis?

Als een patiënt met rode, jeukende plekken op consultatie komt, denkt die al snel aan een allergie of netelroos. Maar het kan net zo goed om psoriasis of atopisch eczeem gaan. De oorzaak van beide aandoeningen is verschillend en dat is meteen ook het belangrijkste onderscheid.

Allergisch contacteczeem ontstaat als de huid in contact komt met een irriterende stof of een allergeen. Bij wat ook wel eens huishoudeczeem wordt genoemd zijn vooral de handen aangetast. In het geval van allergie aan een bepaalde stof, zoals nikkel, ontstaat een rode plek waar het gedragen sieraad de huid raakt.

Atopisch eczeem heeft een erfelijke, genetische oorzaak. In dat geval werkt de natuurlijke huidbarrière minder goed, waardoor allergenen makkelijker binnendringen en ontstekingen veroorzaken. De ziekte verloopt in opstoten: die kunnen worden uitgelokt door veranderingen in de omgeving (bijvoorbeeld bij een seizoenswissel), stress of infecties. Soms ontwikkelen patiënten ook voedselallergieën, astma of hooikoorts.

En hoe zit het dan met psoriasis? Die aandoening heeft toch ook een genetische component?

Dat klopt, maar het is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem een chronische ontstekingsreactie veroorzaakt. Soms gebeurt dat niet alleen op de huid, maar ook in de gewrichten (zoals bij psoriasis artritis) of in het spijsverteringsstelsel. Ook patiënten met psoriasis kunnen te maken krijgen met aanverwante aandoeningen, comorbiditeiten genoemd, zoals diabetes of hart- en vaatziekten.

U benadrukt dat het belangrijk is meteen de juiste diagnose te stellen en de verschillende symptomen correct te identificeren door een nauwgezet onderzoek. Over welke symptomen gaat het dan?

Dermatitis leidt vaak tot roodheid, kleine met vocht gevulde blaasjes, vochtige plekken en korstjes. Bij atopisch eczeem verschillen de aangetaste zones naargelang de leeftijd. Bij baby’s bijvoorbeeld gaat het vaak om hun gezicht en de bolle delen van hun lichaam, zoals hun buikje. Bij kinderen treffen de symptomen vooral de plooien van ellebogen en knieën. Volwassenen worden dan weer meestal met de symptomen geconfronteerd op hun handen, in hun hals en hun gezicht. Vaak verschijnen de plekken ook aan weerszijde van het lichaam.

Psoriasis kun je herkennen aan de rode, vaak iets dikkere plekken bedekt met witte of zilverachtige schilfers. Bij krabben wordt de plek typisch wit. Psoriasis komt meestal voor aan de buitenkant (dus de strekzijde) van de ellebogen en knieën, op de onderrug, de hoofdhuid, de nagels en soms de geslachtsdelen.

Beide aandoeningen veroorzaken jeuk, maar die is vaak (veel) erger bij eczeem. De impact op het dagelijks leven van de patiënten kan zwaar zijn.

Kunnen beide tegelijk voorkomen?

Ja, het komt voor dat iemand zowel eczeem als psoriasis heeft, bijvoorbeeld tijdens een stressvolle periode of na beschadiging van de huid (zoals een kras of snijwond). In dat geval kan bij een eczeempatiënt die genetisch vatbaar is, psoriasis ontstaan. Ook het omgekeerde is mogelijk.

Hoe worden eczeem en psoriasis behandeld?

Bij contacteczeem of irritatie komt het erop aan eerst te bepalen welke irriterende stoffen of allergenen tot reactie leiden en die door allergietests geïdentificeerd werden te vermijden. Daarnaast kunnen de symptomen lokaal behandeld worden met een crème op basis van cortisone.

Bij atopische dermatitis bestaat de behandeling ook uit crèmes op basis van cortisone om de ontsteking te verzachten, maar ze omvat ook dagelijkse smeerbeurten met emolliënten (die de huid verzachten en soepel maken) om de huidbarrière te herstellen en te versterken.

Voor ernstige gevallen bestaan er vandaag zeer doeltreffende en goed verdraagbare behandelingen: de zogenoemde biotherapieën die specifiek gericht zijn op de stoffen die de ontsteking veroorzaken.

Net als bij atopische dermatitis zijn er voor psoriasis verschillende behandelingen beschikbaar, afhankelijk van de geschiedenis van de patiënt, de ernst van de symptomen en de aanwezigheid van eventuele comorbiditeiten. Zo kan de arts zalven, fototherapie of een systemische behandeling voorschrijven. Voor mensen met psoriasis hebben biotherapieën al vele jaren geleden geleid tot een fundamentele doorbraak in de behandeling van de ernstige vormen, met vaak een volledige verdwijning van de symptomen als resultaat.

Kan levensstijl invloed hebben op de symptomen?

Een ongezonde levensstijl kan inderdaad een zeer negatieve invloed hebben op psoriasis en de daarmee gepaard gaande aandoeningen (obesitas, diabetes, hartziekten). Een evenwichtige voeding zonder overmatig alcoholgebruik en regelmatige lichaamsbeweging worden ten zeerste aanbevolen.

Dit geldt ook voor patiënten met eczeem. Hun huid is bovendien gevoeliger voor omgevingsfactoren (zoals wrijving van kleding, transpiratie, airconditioning en vooral chloorwater in zwembaden). Het is dus beter hier rekening mee te houden.

Nog een laatste goede raad?

Als je iets ongewoons op je huid opmerkt, wacht dan niet te lang. Ga langs bij je huisarts. Die kan beslissen of een doorverwijzing naar een dermatoloog nodig is. In ons ziekenhuis is er zelfs een hotline voor artsen waar die snel advies kunnen krijgen over huidproblemen. Panikeer vooral niet: er bestaan steeds meer en betere oplossingen voor veel huidaandoeningen.