Zo’n 3% van de wereldbevolking lijdt aan psoriasis¹, een chronische systeemziekte die zich onder andere kan manifesteren via de huid, met schilfering, roodheid en jeuk als voornaamste symptomen. Gelukkig bestaan er vandaag heel wat doeltreffende manieren om de aandoening te behandelen. Dokter Sam Dekeyser, dermatoloog in het AZ Maria Middelares in Gent, legt uit.

Dokter Dekeyser, u bent dermatoloog, maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is psoriasis niet enkel een huidziekte. Wat is het dan wel?

Het is inderdaad niet alleen een huidziekte, maar een genetisch bepaalde aandoening die het immuunsysteem treft. Ze kan zich op verschillende plaatsen in het lichaam manifesteren: via de huid, maar in het geval van psoriasis artritis ook in de gewrichten bijvoorbeeld. Ze verhoogt ook het risico op bepaalde darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa.

Er bestaat dus een verband met een aantal andere aandoeningen, als ik het goed begrijp.

Dat klopt, en het is belangrijk die van nabij op te volgen om complicaties te vermijden. Zo lijden mensen met psoriasis bijvoorbeeld vaker dan de gemiddelde bevolking aan (ernstig) overgewicht, evenals verstoorde suiker- en vetwaarden. Dat kan dan weer leiden tot diabetes en een te hoge cholesterol, met hart- en vaatziekten tot gevolg. Los van deze fysieke klachten zien we ook meer psychologische problemen, zoals depressies, bij mensen die leven met psoriasis. Wat al deze aandoeningen met elkaar gemeen hebben, is dat ze veroorzaakt worden door een algemene ontstekingsreactie. Gelukkig kunnen een goede begeleiding en een gezonde levensstijl helpen om deze problemen met succes aan te pakken.

Met welke symptomen komen mensen bij de dermatoloog?

De belangrijkste symptomen waarmee mensen te maken krijgen, zijn rode plekken die schilferen en soms hard kunnen jeuken. Die zijn absoluut niet besmettelijk en duiken klassiek op de hoofdhuid op, net als aan de strekzijde van de gewrichten, zoals de buitenkant van de ellenboog of de knieën, maar in feite kun je ze overal op de huid krijgen.

En is er een gemiddelde leeftijd waarop de ziekte ontstaat?

De ziekte is genetisch bepaald, maar niet iedereen zal ze ook daadwerkelijk actief krijgen, enkel als ze getriggerd wordt door een combinatie van omgevingsfactoren zoals stress, infecties of bepaalde medicijnen. Psoriasis kan zich bijgevolg voor het eerst voordoen op elke leeftijd, maar de meeste nieuwe patiënten zie je in de leeftijdsgroep van 20 tot 30 jaar. Het is een chronische aandoening, wat betekent dat ze niet kan verdwijnen, maar we kunnen de symptomen wel onder controle krijgen en de ziekte in rust houden, zodat patiënten een normaal leven kunnen leiden. Ik kan niet genoeg herhalen dat psoriasis een van de best behandelbare huidaandoeningen is: eenmaal we de juiste therapie gevonden hebben, kunnen we de impact op het dagelijks leven van veel patiënten echt tot een minimum herleiden.

Welke behandelingen bestaan er vandaag dan?

De waaier is uitgebreid en de keuze wordt bepaald door een aantal criteria. Globaal gezien heb je om te beginnen de lokale behandelingen, met zalven en lichttherapie, die de symptomen van buitenaf aanpakken. Die volstaan meestal om de mildere vormen van psoriasis te behandelen. Anderzijds kunnen we mensen met zware symptomen, die we niet opgelost krijgen met lokale behandelingen, een “systeemtherapie” voorschrijven. Dit zijn medicijnen die ingenomen of ingespoten worden, en die de werking van het immuunsysteem kunnen normaliseren, zodat de ontstekingen en dus ook de plekken verdwijnen.

Bij de keuze van de therapie zijn er een aantal selectiecriteria van toepassing, zoals de ernst en de plaats van de huidletsels, het bestaan van bepaalde verwante aandoeningen (comorbiditeiten), maar ook eerdere gevolgde behandelingen, enzovoort. Ik onderzoek elke patiënt dan ook zeer grondig en analyseer ook zijn voorgeschiedenis en verwachtingen. Tot slot bespreek ik uitgebreid alle opties en gaan we voor de aanpak die het best bij elke patiënt past, rekening houdende met de beperkingen die er zijn (denk bv. aan voorkeuren, terugbetalingsregels, …). Ook dat aspect van de aanpak is belangrijk, omdat elke behandeling een impact heeft op het dagelijks leven van de patiënten, of het nu gaat om zalf die ze moeten smeren of injecties die ze moeten krijgen.

Zijn er naast het nauwgezet volgen van de gekozen behandeling nog dingen die mensen met psoriasis kunnen doen?

Er is al veel gezegd en geschreven over de invloed van bijvoorbeeld voeding op psoriasis, maar veel van die beweringen zijn niet wetenschappelijk onderbouwd. Wat we wel zeker weten, is dat een gevarieerd en gezond dieet aangeraden is bij psoriasis, net als bij andere ontstekingsziekten trouwens. Snelle suikers en ultra-bewerkt voedsel zijn af te raden, omdat ze ontstekingsreacties aanjagen. Hetzelfde geldt voor alcohol en roken. Regelmatige en voldoende beweging is dan weer belangrijk om de risico’s van hart- en vaatziekten te beperken en het gewicht onder controle te houden. Een te hoog lichaamsgewicht heeft namelijk een negatieve invloed op psoriasis.

Het kan overweldigend lijken om al die factoren tegelijk aan te pakken, dus in sommige gevallen kiezen we bepaalde focuspunten waarop we eerst zullen werken om zo de aanzet te geven tot een blijvend gezondere levensstijl. Dat is niet altijd even makkelijk, daar zijn we ons van bewust. Om onze patiënten te begeleiden én te ondersteunen bij deze transformatie, kunnen we hier in het ziekenhuis bij de raadplegingen van alle immuunziekten rekenen op de hulp van een IMID verpleegkundige: ze geeft uitleg over de behandeling en leert hoe je die moet toepassen, organiseert doorverwijzingen naar andere specialisten, zoals de reumatoloog of de maag- en darmspecialist, maar ook tabakologen, diëtisten en gezondheidscoaches of psychologen. Ze volgt ook de afspraken op en beantwoordt vragen waarmee patiënten kunnen zitten. Het maakt de eigenlijke raadpleging minder hectisch en het is geruststellend voor de patiënten. Ook de samenwerking met de huisarts is trouwens erg belangrijk, om parameters als bloeddruk, cholesterol en suiker op te volgen.

Nog een laatste woord?

Ik wil graag benadrukken dat er nog te veel desinformatie is en dat patiënten daardoor met verkeerde aannames blijven zitten. Daarom ga ik in dialoog met mijn patiënten, om hun vragen te beantwoorden, maar ook om bepaalde ongegronde angsten of vooroordelen weg te nemen.

Met al die elementen moeten we rekening houden, omdat ze een impact kunnen hebben op het succes van de behandeling: die kan enkel werken als ze nauwgezet gevolgd wordt.

Dialoog is ook belangrijk voor de vertrouwensrelatie die moet ontstaan. Die is fundamenteel, omdat ze patiënten in staat stelt open te praten over alle aspecten van hun aandoening. Ik denk dan aan intieme ongemakken waarmee psoriasis gepaard kan gaan, maar ook seksuele implicaties of relationele druk. Het zijn elementen die vaak pas na een tijd aan bod komen, maar die toch de levenskwaliteit aanzienlijk kunnen beïnvloeden.

Ik zou willen eindigen met een boodschap van hoop. Soms is het even zoeken naar de juiste aanpak, maar we beschikken echt over veel verschillende behandelingen. Laat je dus niet ontmoedigen als het resultaat op het eerste gezicht tegenvalt: oefen dan geduld en probeer in samenspraak met je arts een alternatief te vinden dat wel werkt. Dat is trouwens het allerleukste aan mijn vak: een patiënt terugzien als een therapie aanslaat.

1 Op basis van cijfers afkomstig van de National Psoriasis Foundation en het World Psoriasis Day consortium: www.psoriasis.org/watch-and-listen/a-global-perspective-of-psoriasis-and-psoriatic-arthritis/